هرچند کوتاه، الکس فرگوسن، مربی سابق منچستریونایتد را بشناسیم

همچنین متفق القول، همگی می‌گویند الکس فرگوسن توانایی فوق‌العاده ای در ایجاد انگیزه در بازیکنان و ترکیب ستارگان در یک تیم دارد و اغلب مواقع به دلیل سخنان تند و انتقادی‌، رٌک و راستش با داوران، نٌقل محافل خبری است.

اجازه دهید شروعی کوتاه اما مفید داشته باشیم. الکساندر بیتون فرگوسن. متولد شده در خانواده‌ای از طبقه کارگر. پدرش طراح کشتی بود، در گوان رود و  در خانه‌ای استیجاری بزرگ شده. گمان می‌کنم به همین علت که آن روز‌ها را به خاطر دارد تبدیل به یکی از بزرگترین حامیان حزب کارگر شده. با این که به تحصیل علاقه ای نداشت ولی در دبیرستان گوان مشغول درس خواندن شد.

سال 1957 به عنوان شاگرد در کارخانه آچار سازی کار می‌کرد و فوتبال را، آن هم به صورت آماتور آغاز کرده بود که جذب تیم کوچک کوئینز پارک شد. مهاجمی آینده دار بود و به طور منظم در تلاش و تمرین بود. پس از کوئینز پارک راهی سنت جانسون شد و تلاشش را دوچندان کرد تا موفقیت‌های بیشتری بدست آورد.

اما طولی نکشید که چرخ جهان برایش نچرخید و عدم موفقیت در داشتن یک تیم ثابت و دائمی، او را به عنوان مهاجر راهی کانادا کرد. اما می‌دانیم که این تاریکی همیشگی نیست و در نهایت سال 1964، در 23 سالگی قراردادی با تیم دونفرملین به صورت حرفه‌ای امضا کرد تا فتح قله را آغاز کند.

در فصل 66-1965، بسیار درخشید. الکس فرگوسن 45 گل در 51 بازی به ثمر رساند که منجر به عقد قرارداد با تیم دوران کودکی‌اش، رنجرز، به مبلغ 65.000 یورو گشت. گرچه در آن تیم به هیچ عنوان موفق نبود و حتی در خلل جام حذفی سال 1969، او را برای دریافت یک گل مقصر دانستند که احساسات او را بسیار جریحه دار کرد. حتی برای ازدواجش با یک کاتولیک هم سرزنش می‌شد و به طور خلاصه حال و روز خوبی نداشت.

 اما در نهایت، الکساندر فرگوسن با قراردادی به مبلغ 20.000 پوند و در سال 1969 عضوی از فالکرک‌ها شد. چهار سال بعد به باشگاه ایریونایتد رفت و ناگهان در 32 سالگی و بعد از یک سال بازی برای ایریونایتد ها، در سال 1974 بازنشسته شد.

کمتر پیش می آید که به یک بازیکن بلافاصله بعد از بازنشستگی پیشنهاد مربیگری داده شود اما این موضوع برای الکساندر اتفاق افتاد و در نهایت در اولین ایستگاهش، باشگاه ایست استرلینگ به مربیگری مشغول شد. 3 ماه بعد به سنت میرن پیوست و به مدت 4 سال هدایت این تیم را به عهده گرفت. فرگوسن توانست این تیم فوتبال را تا لیگ دسته اول برساند و عملکردشان را نوسازی کند. اما قدر او را ندانستند و در نهایت در سال 1978 اخراج شد. شایعات حاکی از این است که به دلیل پرداخت های بدون اجازه به بازیکنان و همچنین نقض قراردادش با رفتن به باشگاه آبردین خطر اخراج شدن را به جان خریده اما نمی‌توان از موفقیت‌هایی که برای باشگاه ایست استرلینگ به ارمغان آورد چشم پوشی کرد.

از سال اخراج شدنش، تا سال 1986، به مدت 8 سال، دوره ای موفق برای الکس فرگوسن در این باشگاه کوچک اسکاتلندی رقم خورد. اولین عنوان قهرمانی در لیگ اسکاتلند را از سال 1955، فرگوسن برای آبردین ها در سال 1980 به ارمغان آورد. این اولین عنوان قهرمانی برای این مربی 39 ساله بود. 

بعد از آن آهسته آهسته احترام ها برایش قائل شدند. بیشتر به حرف‌هایش گوش میدادند. البته اخلاق تند و خشنش در ایجاد این احترام بی تاثیر نبود طوری که بازیکنان نام مستعار "فرگوسن خشمگین" را برایش انتخاب کردند. همین اخلاق او باعث شد در سال 1982، آبردین به قهرمانی جام حذفی اسکاتلند برسد، سال 83 را نیز با جام برندگان اروپا به پایان برساند و سومین تیمی باشد که جام اروپا را بالای سر می‌برد. 1984 آبردین تحت فرمان فرگوسن بار دیگر قهرمان جام حذفی این کشور و سپس لیگ اسکاتلند شد. در نهایت، این موفقیت ها برای فرگوسن نشان افتخار امپراتوری بریتانیا را در پی داشت.

ناگهان در سال 1985، کمی آشفتگی به زندگی او اضافه شد و خلال بازی مقدماتی ولز با اسکاتلند و در پی مرگ جک استین، فرگوسن مربی موقت تیم ملی این کشورِ بارانی شد اما یک سال بعد در 1986، اسکاتلند در همان ابتدای جام جهانی مکزیک حذف شد. پس از آن به طور عجیبی مدتی کوتاه را بدون هیچ تیمی به مذاکره با باشگاه های زیادی پرداخت که سرانجام با منچستریونایتد به توافق رسید و هدایت این باشگاه انگلیسی را به عهده گرفت.

همان ابتدا رفتار نظم‌گرایش را در پی گرفت، خرید‌هایی برای در اختیار داشتن بازیکنان تازه نفس انجام داد. اما تا فصل 90-1989، فرگوسن نتوانسته بود به موفقیت مطلوبش برسد. مقابل رقیب محلی، منچسترسیتی با نتیجه 5-0 مغلوب شد و صدای هواداران یونایتد را درآورد طوری که آنها خواهان اخراج فرگوسن شدند. اما به عنوان یک دست آورد کوچک در شروع کار، قهرمان جام حذفی آن سال شد تا مرهمی بر زخم هواداران منچستریونایتد باشد.

اما در نهایت اولین قهرمانی لیگ برتر با شیاطین را در فصل 93-1992 و بعد از خرید کانتونا از باشگاه لیدزیونایتد بدست آورد. سال بعد در فصل 94-1993، الکس فرگوسن به همراه منچستریونایتد قهرمان لیگ برتر و جام حذفی شد. رهبری او منجر به موفقیت این باشگاه انگلیسی به مدت دو دهه با عناوین قهرمانی لیگ برتر انگلیس، جام ها و به ویژه دو عنوان قهرمانی لیگ برتر قهرمانان اروپا در سال های 1999 و 2008 گردید.

البته دیدنی‌ترین و به یادماندنی بازی، فینال قهرمانان اروپا در سال 1999 بین منچستریونایتد و بایرن مونیخ بود که با پیروزی یونایتدی ها به پایان رسید. فرگوسن در این بازی به قدری هیجان داشت که فوتبال را جهنم خونین توصیف کرد. 

با این که اخلاق خوبی نداشت و بسیار با بازیکنان، داوران و دیگر مربیان درگیر می‌شد، اما در جذب بزرگان فوتبال مشهور بود. بازیکنانی چون رایان گیگز، پل اسکولز، دیوید بکهام و کریستیانو رونالدو، در زمان مربیگری او در منچستریونایتد دوره حرفه ای فوتبال خود را سپری کردند. عده‌ای معتقد هستند این انضباط سخت فرگوسن دلیل اطاعت بازیکنان از او است چرا که قهرمانی و پیروزی بدون نظم میسر نمی‌شود. 

برای تشویق بازیکنانش، فرگوسن اندکی جنجال را به جان میخرید و اغلب به علت انتقاد‌هایش که همگی تند و تیز بودند به  کمیتۀ انضباطی فوتبال احضار می‌شد و به بازی ذهنی با دیگر مربیان که از زمان مربیگری‌اش در آبردین با او همراه بود متهم می‌شد.

او که حالا به 65 سالگی رسیده، همگان را با اعلام بازنشستگی متعجب کرد اما فرگوسن هیچ نشانه ای از ترک علاقه به فوتبال نداشت.  اما نهایتا در 72 سالگی و در سال 2013، با باشگاه منچستریونایتد بعد از 27 سال مربیگری آنها، دیدن سیزدهمین قهرمانی آنها و 40 سال مربیگری در فوتبال، اعلام بازنشستگی کرد و از فوتبال کنار رفت و تنها افتخاراتش را برای دیگران به جای گذاشت.

این کناره‌گیری بازخوردهای بسیاری داشت و حتی خیلی‌ها اعلام کردند دیگر امکان ندارد یونایتد سرمربی همانند الکس فرگوسن به خود ببیند که درست هم بود. سال بعد از خداحافظی او، منچستریونایتد تحت هدایت دیوید مویس تنها توانست رتبه هفتم را در جدول بدست آورد.

خارج از فوتبال، فرگوسن علاقه زیادی به اسب ها و مسابقات اسب دوانی دارد و حتی تعدادی اسب مسابقه نیز در مالکیت خودش دارد که آن ها را گاهی اوقات به میدان مسابقه میبرد اما مهم ترین کارش بعد از دوران فوتبال، نوشتن کتاب شرح حال خودش به دست خودش بود که بازخوردی جهانی داشت. البته در این کتاب هم دیگران از نیش زبانش در امان نماندند. برای مثال او به طور انتقاد آمیزی به زمان مربیگری‌اش اشاره می‌کند و از افرادی چون مدیران و بازیکنان باشگاه منچستریونایتد انتقادهای تندی می‌کند. مثال می‌خواهید؟ فرگوسن از "روی کین" به عنوان فردی وحشی و تهدید آمیز یاد کرد که میتواند طی چند لحظه، قوی ترین فرد را به ضعیف ترین تبدیل کند، آنهم با زبانش.

"هیچ‌گاه اجازه نمی‌دادم سلطه و کنترلی که داشتم زیر سوال برود"، این را مردی می‌گوید که در فاصله سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۳ تاریخی تکرارنشدنی در فوتبال بریتانیا خلق کرده‌است، سِر الکس فرگوسن. در کتاب خودش در حالی که به دیکتاتور بودن خود در مربی‌گری اعتراف کرده، نوشته‌است: "هر بازیکنی که کنترل و سلطه من را زیر سوال می‌برد، می‌فروختم" اما این دیکتاتور موفق‌ترین مربی تاریخ فوتبال بریتانیا است و در نگاه اکثر بازیکنان فوتبال، اسطوره‌ای تحسین‌برانگیز.

در آخر باید بدانید که هرچند شروع مناسب و مربوطی نداشته باشید، اما با نظم، انضباط، تلاش و احترام می‌توانید هر آنچه بر سر راهتان قرار می‌گیرد را فتح کنید و به فردی موفق تبدیل شوید.

نویسنده: مهراد پیشقراول